نقوش رایج در فرش ایران

طرح فرش ایرانی از گذشته تاکنون با نقوش مشخصی شناخته می‌شود. طراحان فرش ماشینی با الهام از این نقوش و تلفیق آنها، هزاران طرح جدید را برای فرش ماشینی طراحی می‌کنند. شناخت این نقوش می‌تواند به ما در انتخاب بهتر نقشه دلخواه در میان دنیایی از طرح و رنگ‌های جدید فرش ماشینی کمک کند.

۱- طرح و نقشه اسلیمی

اسلیمی طرحی برگرفته از پیچش شاخه‌های درخت است که در نقوش ایرانی سابقه‌ای کهن دارد. یکی از قدیمی‌ترین نقوش اسلیمی را در بیستون می‌توان دید. طرحی که از قرن نهم هجری بیشتر در طراحی فرش استفاده شد و هنوز در فرش‌های ماشینی استفاده از آن رواج دارد.

طرح گلریز کلکسیون ونوس

در زمینه فرش گلریز از کلکسیون ۱۷۰۰ شانه شاهرخ، نقوش اسلیمی را در زمینه فرش می‌بینید. گلریز در رنگ‌های کرم و آبی پررنگ ، کرم و آبی کم رنگ، کرم و آجری، آبی پررنگ و آجری تولید می‌شود. 

۲- طرح لچک ترنج

طرح لچک ترنج را شاید بتوان یکی از متداول‌ترین طرح‌های فرش ایرانی دانست. منشا این طرح به نقوش گلستان و طرح‌های باغی در قالی ایران برمی‌گردد. طرح لچک ترنج از مکتب شاه عباسی به این سو در فرش مناطق مختلف ایران دیده می‌شود؛ در طرح‌های جدید فرش ماشینی نیز هنوز به چشم می‌خورد.

طرح نگار کلکسیون قم

 فرش نگار از کلکسیون ونوس یکی از نمونه‌های طرح لچک ترنج است. این فرش ۱۷۰۰ شانه در رنگ‌های آبی پررنگ و کرم آجری و کرم بژ و کرم طلایی تولید می‌شود.

۳- بته‌ای

بته یکی از نگاره‌های رایج ایرانی در بافته‌ها و منسوجات و دیگر هنرهای دستی است. در تفسیر بته تفاسیر گوناگونی گفته‌اند. گاه آن را به سروی خمیده تشبیه می‌کنند و گاه به مرغی که سر در گریبان دارد. همچنین آن را به آتش مقدس زرتشت نیز تشبیه کردند. بته در نقشه فرش کرمان و قالی قم نیز کاربرد زیادی دارد.

طرح کشمیری

طرح کشمیری از کلکسیون ونوس فرش شاهرخ یکی از نمونه‌های زیبا و پرکار استفاده از طرح بته است.

 ۴- گل فرنگ

نقش گل فرنگ از گل سرخ یا گل رز گرفته شده است. مشخصه آن گل‌های سرخ ۵ تا ۸ پر است که در زمینه تکرار شده است.

طرح کیمیای سعادت

طرح کیمیای سعادت از کلکسیون ۱۲۰۰ شانه یکی از نمونه‌های بی‌نظیر نقش گل‌فرنگ در نقشه افشان است. هانا در رنگ‌های بژ، کرم، نقره‌ای، لاکی و طلایی تولید می‌شود.

۵- هراتی (ماهی درهم)

اساس طرح هراتی که به ماهی نیز معروف است، بر یک لوزی با چهار ماهی و چهار برگ خمیده همانند خمیدگی کمر ماهی در کناره‌های بیرونی چهار لوزی قرار دارد. این طرح مفهوم آب، حرکت آب و گردش ایام و چرخش زندگی را دارد. بعضی این طرح را به آیین مهر مربوط می‌دانند.

طرح ماهی سنتی

طرح ماهی سنتی از کلکسیون ۱۲۰۰ شانه شاهرخ، یکی از مدل‌های نفیس و زیبای طرح هراتی (ماهی) است. این فرش در رنگ قهوه‌ای و سورمه‌ای تولید می‌شود.

۶- شاه عباسی

اصطلاح شاه عباسی به نقوشی از گل و برگ، گلدان و.. اطلاق می‌شود که عموما از دوره صفویه در نقوش قالی ایران وارد شدند. این نقوش به صورت جدا از هم با فواصل مشخص در زمینه قالی پراکنده شده و به وسیله نوعی شاخه به یکدیگر پیوستند.

طرح افشان سلطنتی

طرح افشان سلطنتی  از کلکسیون ۱۲۰۰ شانه، ترکیبی از گل‌‎های شاه عباسی را به زیبایی در ترنج خود جای داده است. این فرش ۱۲۰۰ شانه یکی از زیباترین طرح‌های شاه عباسی شاهرخ است.